ΟΣΔΕΛ

Το βιβλίο χρειάζεται τη βοήθεια της Ευρώπης! Έκκληση των ευρωπαίων εκδοτών προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς

URL: https://www.osdel.gr/el/news/2364-το-βιβλίο-χρειάζεται-τη-βοήθεια-της-ευρώπης-έκκληση-των-ευρωπαίων-εκδοτών-προς-τους-ευρωπαϊκούς-θεσμούς

Στις 25 Μαρτίου 2020, ο πρόεδρος της Federation of European Publishers (FEP), Rudy Vanschoombeek, απεύθυνε επιστολή-έκκληση προς τους αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με την έκκλησή τους οι ευρωπαίοι εκδότες ζητούν από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς την άμεση λήψη μέτρων, καθώς και την ανάληψη βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων πρωτοβουλιών για τη στήριξη του κλάδου του βιβλίου, που θα περιλαμβάνουν και την ψηφιακή αγορά. Ο πρόεδρος της FEP είπε χαρακτηριστικά: «Οι ημέρες που διανύουμε είναι εξαιρετικά δύσκολες για τον κλάδο του βιβλίου στο σύνολό του, εκδότες, συγγραφείς, βιβλιοπώλες, βιβλιοθηκονόμους. Απευθύνουμε έκκληση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις εθνικές κυβερνήσεις να διασφαλίσουν στους επαγγελματίες του βιβλίου την κατάλληλη υποστήριξη, προκειμένου να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να μοιραζόμαστε μαζί σας καλές ιστορίες, επιστημονικό περιεχόμενο, κτλ. Ενωμένοι θα είμαστε πιο ισχυροί».

Ακολουθεί το κείμενο της επιστολής, μεταφρασμένο στα ελληνικά:

1. Ο λόγος της έκκλησης

Ο πολιτισμός έχει βαρύνουσα σημασία για το μέλλον της Ευρώπης. Οι κλάδοι της πολιτιστικής βιομηχανίας αποτελούν θεμελιώδες περιουσιακό στοιχείο της ευρωπαϊκής οικονομίας. Αυτές είναι οι κατηγορηματικές δηλώσεις που επαναλαμβάνουν τα τελευταία χρόνια όλοι οι εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών θεσμών. Τώρα είναι η στιγμή να αποδείξουν έμπρακτα, ότι η πολιτιστική βιομηχανία αποτελεί προτεραιότητα για την Ευρώπη! Σε αυτό το σκηνικό, οι εκδότες βιβλίων κατέχουν κεντρικό ρόλο. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη πολιτιστική βιομηχανία της Ευρώπης, καθώς οι εκδόσεις βιβλίων και περιοδικών συμβάλλουν σημαντικά στην ευρωπαϊκή οικονομία, στον ετήσιο κύκλο εργασιών (22-24 δις ο στενός τζίρος), στην απασχόληση και στην ανάπτυξη. Η εκδοτική βιομηχανία απασχολεί σταθερά 150.000 εργαζόμενους, ενώ προσφέρει εργασία σε περισσότερα από 500.000 άτομα, που εργάζονται σε όλα τα στάδια της αλυσίδας παραγωγής. Οι επιπτώσεις της παρούσας κρίσης στην πολιτιστική βιομηχανία είναι πρωτοφανείς και πολύ πιο επαχθείς, συγκριτικά με άλλους κλάδους, για έναν απλό λόγο: ο πολιτισμός οικοδομείται πάνω στις κοινωνικές σχέσεις που αναπτύσσονται στους χώρους των βιβλιοπωλείων, των κινηματογράφων, των θεάτρων, των μουσείων. Τα μέτρα που λαμβάνονται για τον περιορισμό της πανδημίας, απαιτούν τον περιορισμό, αν όχι τη διακοπή των κοινωνικών συναναστροφών. Ο κλάδος των εκδόσεων δέχεται βαρύ πλήγμα από την υγειονομική κρίση. Για αυτό και είναι επιβεβλημένη μια σειρά ενισχυτικών μέτρων, προκειμένου να στηριχθεί ένας αναπτυσσόμενος κλάδος, που έχει τις προοπτικές να συμβάλλει σημαντικά στην οικονομία και γενικότερα στην κοινωνία.

Παρά τις σοβαρές οικονομικές και οργανωτικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαίοι εκδότες, στηρίζουν την κοινωνία με πληθώρα πρωτοβουλιών αυτή την ώρα της κρίσης. Ως ενδεικτικά παραδείγματα αναφέρουμε τις καμπάνιες με κεντρικό σύνθημα «Μένω σπίτι και διαβάζω», τις δράσεις υπέρ των βιβλιοπωλείων, τη διευκόλυνση της εκπαιδευτικής διαδικασίας με την προσφορά ψηφιακού περιεχομένου, τις δωρεάν πλατφόρμες διδασκαλίας, και πολλά άλλα. Για να συνεχίσει να λειτουργεί προς όφελος της κοινωνίας, ο κλάδος του πολιτισμού χρειάζεται συγκεκριμένη και άμεση στήριξη. Προφανώς, καλούμε όλα τα κράτη-μέλη να υποστηρίξουν τους συγγραφείς, τους εκδότες και τους βιβλιοπώλες τους με δέσμη μέτρων. Αλλά και η στάση που θα κρατήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι καθοριστική. Είναι απαραίτητη η άμεση λήψη μέτρων, καθώς οι επιπτώσεις της κρίσης είναι ήδη ορατές. Οι πηγές εισοδήματος στέρεψαν, κι αυτό είχε ως συνέπεια τη δραματική μείωση της ρευστότητας. Ο κλάδος του βιβλίου χρειάζεται τη λήψη άμεσων μέτρων από τον τρέχοντα προϋπολογισμό της ΕΕ, και συγχρόνως τον σχεδιασμό μεσοπρόθεσμων μέτρων, που θα επιτρέψουν την επανεκκίνηση, όταν αντιστραφεί το κλίμα.

2. Άμεσα μέτρα

2.1 Χρηματικές εγγυήσεις

Το υπάρχον εργαλείο των χρηματικών εγγυήσεων για τον τομέα του πολιτισμού, πρέπει άμεσα να αναβαθμιστεί, προκειμένου να καλύψει τις επείγουσες ανάγκες ρευστότητας των επιχειρήσεων στην αλυσίδα αξίας των εκδόσεων, όσο διαρκεί η κρίση. Καλούμε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να δώσει την οδηγία στα πιστωτικά ιδρύματα να αρχίσουν, κατά προτεραιότητα, να δανειοδοτούν τους εκδότες και τους άλλους εταίρους του κλάδου (βιβλιοπωλεία, τυπογραφεία, κλπ).

2.2 Πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη»

Ο προϋπολογισμός του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» (Creative Europe), είναι εξαιρετικά περιορισμένος και επιβάλλεται να αυξηθεί σημαντικά. Χρειαζόμαστε ένα γενναίο βήμα προς τα εμπρός. Κατ’ ελάχιστον, πρέπει άμεσα να διπλασιαστεί, όπως ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, κατά την τελευταία σύγκλιση του νομοθετικού σώματος. Η κίνηση αυτή θα είναι μια ισχυρή ένδειξη ότι ο πολιτισμός έχει προτεραιότητα, ενώ η επίπτωσή της στον τρέχοντα προϋπολογισμό της ΕΕ, θα είναι μικρή. Συγκεκριμένα, ζητούμε τη διάθεση σημαντικών κεφαλαίων σε νέους άξονες εξειδικευμένους ανά κλάδο και οι νέοι αυτοί άξονες να επεκταθούν στο 20201.

2.3 Πρόγραμμα “Horizon Europe”

Το πρόγραμμα “Horizon Europe” έχει ήδη δράσεις που στοχεύουν στη στήριξη του πολιτισμού. Ωστόσο, αυτές είναι ελάχιστες και πρέπει να αποκτήσουν μεγαλύτερη συνάφεια. Επαρκή κεφάλαια πρέπει να διατεθούν στους σημαντικούς τομείς της καινοτομίας στους κλάδους του βιβλίου και των άλλων κλάδων πολιτιστικής δημιουργίας, συμπεριλαμβανομένων των τομέων που ορίζουν οι πρόσφατες οδηγίες για τη διαμόρφωση της Ενιαίας Ψηφιακής Αγοράς (πχ copyright και προσβασιμότητα), καθώς και τομέων, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, που έθεσε σε προτεραιότητα η νέα Επιτροπή. Εάν οι βιομηχανίες της πνευματικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας αφεθούν, χωρίς βοήθεια, να επενδύσουν στην έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία, στην αρχή αυτής της δραματικής κρίσης, ο κίνδυνος να αποδυναμωθεί η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας στην παγκόσμια αγορά, είναι πολύ υψηλός. Απευθύνουμε έκκληση για σοβαρή υποστήριξη στον τομέα της καινοτομίας, που θα καλύπτει όλο το φάσμα των κλάδων της πολιτιστικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας.

3. Βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες δράσεις

3.1 Πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη»: ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα για το βιβλίο

Κάνουμε έκκληση για ένα νέο πρόγραμμα που θα απευθύνεται στον κλάδο του βιβλίου, με κεφάλαια και στόχευση ανάλογα με αυτά του προγράμματος MEDIA, που προορίζεται για τη βιομηχανία των οπτικοακουστικών μέσων. Ο κλάδος του βιβλίου, κατά παράδοση, δεν είχε ποτέ επιδοτηθεί, και στοχεύουμε να επανέλθουμε σύντομα σε κατάσταση που δεν θα χρειαζόμαστε επιδοτήσεις. Σήμερα, ωστόσο, χρειαζόμαστε βοήθεια για να επιβιώσουμε και να επανεκκινήσουμε τις δραστηριότητές μας. Είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε για τον σχεδιασμό του προγράμματος. Ο χρόνος όμως έχει σημασία. Όλες οι προκαταρκτικές ενέργειες πρέπει να έχουν ολοκληρωθούν εντός του 2020, ώστε τα έργα του εν λόγω προγράμματος να μπορούν να ξεκινήσουν τον Ιανουάριο του 2021.

3.2 Πλήρης και δίκαιη εφαρμογή της οδηγίας για τα πνευματικά δικαιώματα στην ενιαία ψηφιακή αγορά

Σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία, είναι πιο σημαντικό από ποτέ, να μην τεθούν σε κίνδυνο οι κεντρικοί στόχοι της Οδηγίας από την έλλειψη συντονισμού, κατά την ενσωμάτωση στις εθνικές νομοθεσίες. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα είχε ως αποτέλεσμα τον περιορισμό των υποχρεώσεων και των ευθυνών που έχουν οι διαδικτυακές πλατφόρμες, θα εμπόδιζε την ανάπτυξη μιας ενιαίας ψηφιακής αγοράς για δικαιώματα σε διαφορετικά περιβάλλοντα, θα επεξέτεινε τις εξαιρέσεις πέρα από τα σταθμισμένα όρια που έθεσε η Οδηγία, ή/και θα μείωνε τις περιπτώσεις που αποζημιώνονται οι κάτοχοι πνευματικών δικαιωμάτων. Ο ρόλος των κρατών-μελών και της Επιτροπής είναι εξαιρετικά κρίσιμος σε αυτή τη συγκυρία. Ζητούμε από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς να μην ξεχνούν ότι έχουμε ανάγκη από μια δίκαιη Ενιαία Ψηφιακή Αγορά, που θα ευνοεί την άνθηση των ευρωπαϊκών δημιουργικών βιομηχανιών. Σε αυτό το πλαίσιο, ζητούμε, επίσης, την αναγκαία χρηματοδότηση προς τις δημιουργικές βιομηχανίες προκειμένου να σχεδιάσουν την «υποδομή βάσης πνευματικών δικαιωμάτων» (rights data infrastructure), όπως την οραματίστηκε η Προεδρία της Φινλανδίας και την επιβεβαίωσε η Προεδρία της Κροατίας, ως κεντρικό στόχο για τον χώρο αυτό.

3.3. Καθιέρωση ευρωπαϊκών κανόνων ισότιμου ανταγωνισμού στην ψηφιακή αγορά

Η Οδηγία για τα πνευματικά δικαιώματα, που απαιτεί από τις διαδικτυακές πλατφόρμες να έχουν αυξημένη ευθύνη και άρα αυξημένες υποχρεώσεις, πρέπει να τεθεί στη βάση μιας ευρύτερης στρατηγικής, που θα στοχεύει στον ισότιμο ανταγωνισμό. Η κρίση αναδεικνύει την επιτακτική ανάγκη να υπάρξει μέριμνα και για μια σειρά από άλλες ρυθμίσεις, που αποτελούσαν διεκδικήσεις του κλάδου εδώ και χρόνια:

Βρυξέλλες, 25 Μαρτίου 2020

1 Την ίδια στιγμή, συμπληρωματικά κεφάλαια θα πρέπει να διατεθούν για να υποστηρίξουν όλες τις προτάσεις που υποβλήθηκαν στην τελευταία πρόσκληση για το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» (Creative Europe) και πήραν έγκριση για χρηματοδότηση. Τα κεφάλαια που απαιτούνται είναι ελάχιστα, συγκριτικά με τον προϋπολογισμό άλλων προγραμμάτων και ασήμαντα, αν αναλογιστεί κανείς τον θετικό αντίκτυπο που θα έχουν στην επανεκκίνηση του κλάδου στο μέλλον.