Τον περασμένο Ιούλιο ο ευρωβουλευτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (EPP) Axel Voss, παρουσίασε στο Ευρωκοινοβούλιο το σχέδιο μη νομοθετικής έκθεσής του σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Η έκθεση επισημαίνει την ανάγκη οι εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης να εξασφαλίζουν άδεια από τους δικαιούχους για τη χρήση των έργων τους.
Ωστόσο, περιλαμβάνει προτάσεις που δημιουργούν ανησυχίες, όπως η θέσπιση νέας εξαίρεσης πνευματικών δικαιωμάτων ειδικά για την εκπαίδευση μοντέλων πάνω στην παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη (Generative AI) ή η δημιουργία προσωρινού ταμείου αποζημίωσης προς τους δικαιούχους για την παρελθούσα και υφιστάμενη χρήση των έργων τους (εξέλιξη που θα μπορούσε να εκληφθεί ως «νομιμοποίηση» παράνομων πρακτικών), καθώς και η υποστήριξη της πρότασης της Επιτροπής για τη σύσταση κεντρικού μητρώου.
Η έκθεση αναγνωρίζει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να παραμείνει ανταγωνιστική στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, με ταυτόχρονη διασφάλιση του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ειδικότερα της πνευματικής ιδιοκτησίας. Η εκτεταμένη χρήση προστατευόμενων έργων για την εκπαίδευση γενετικών συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης δημιουργεί σημαντικά νομικά κενά, καθώς η υφιστάμενη εξαίρεση για τις διαδικασίες εξόρυξης κειμένων και δεδομένων -Text and Data Mining- (άρθρο 4 της Οδηγίας για τα πνευματικά δικαιώματα CDSM Directive) δεν καλύπτει επαρκώς τις πρακτικές αυτές. Είναι σαφές πως η ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση έργων χωρίς άδεια ή αμοιβή υπονομεύει την ισορροπία στο οικοσύστημα των πνευματικών δικαιωμάτων και απειλεί τη βιωσιμότητα του δημιουργικού και πολιτιστικού τομέα.
Το σχέδιο προτείνει μια σειρά μέτρων για την αποκατάσταση της ισορροπίας:
- Καθιέρωση υποχρέωσης δίκαιης αμοιβής από τους παρόχους παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης για τη χρήση προστατευόμενου περιεχομένου
- Δημιουργία κεντρικού μητρώου για δήλωση μη επιθυμητής χρήσης του περιεχομένου (opt-out) υπό τη διαχείριση του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO), με τυποποιημένο και αναγνώσιμο από μηχανές μηχανισμό
- Επιβολή υποχρεωτικής διαφάνειας, μέσω λεπτομερών καταλόγων των έργων που χρησιμοποιούνται σε εκπαίδευση, fine-tuning ή άλλες λειτουργίες
- Καθιέρωση τεκμηρίου χρήσης σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης με τις υποχρεώσεις διαφάνειας, με αντίστοιχες νομικές συνέπειες
- Διατήρηση της αρχής ότι τα παραγόμενα από τεχνητή νοημοσύνη έργα δε δικαιούνται προστασία πνευματικών δικαιωμάτων και παραμένουν δημόσιο κτήμα
- Λήψη μέτρων για την αποτροπή της παράνομης αναπαραγωγής ή διάθεσης έργων μέσω εξόδων της τεχνητής νοημοσύνης
- Ενίσχυση της ενημέρωσης και καθοδήγησης των παρόχων, ιδίως των μικρότερων επιχειρήσεων, αναφορικά με τις υποχρεώσεις τους
- Διασφάλιση ότι τα συστήματα παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης θα σέβονται την πολυφωνία του Τύπου και τον ρόλο του στη δημοκρατική λειτουργία
- Προώθηση διεθνούς σύγκλισης στους κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας, προκειμένου να αποφευχθεί ρυθμιστική ασυμμετρία
Πηγή: FEP