Η «Έρευνα χαρτογράφησης της επιχειρηματικής δραστηριότητας των εκδοτικών επιχειρήσεων» (ΕΕΕ), που καλύπτει τη χρονική περίοδο 2017-2019, διεξάγεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, με πρωτοβουλία του ΟΣΔΕΛ, μετά από αίτημα των εκδοτών. Την ΕΕΕ εκπόνησε η εταιρία ερευνών κοινής γνώμης Public Issue. Το ερωτηματολόγιο και οι παρακάτω άξονες διερεύνησης, τέθηκαν σε διαβούλευση με τα σωματεία εκδοτών (ΕΝ.ΕΛ.ΒΙ., Σ.Ε.Β.Α., Σ.Ε.Ε.ΒΙ. και Σ.ΕΚ.Β.):

1) Βασικά χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων

2) Βιβλιοπαραγωγή (όγκος, χαρακτηριστικά και χρήση ψηφιακής εκτύπωσης)

3) Πωλήσεις-έσοδα

4) Διαφημιστική δαπάνη

5) Διαδικασίες εκδοτικής δραστηριότητας

6) Εθνική πολιτική βιβλίου

Η «Έρευνα χαρτογράφησης της επιχειρηματικής δραστηριότητας των εκδοτικών επιχειρήσεων» είναι ποσοτική και πραγματοποιήθηκε με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου, που περιλαμβάνει 73 ερωτήσεις (μεταβλητές), κλειστού και ανοικτού τύπου. Δειγματοληπτικό πλαίσιο της ΕΕΕ αποτελεί η βάση των εγγεγραμμένων εκδοτικών επιχειρήσεων του ΟΣΔΕΛ, η οποία, σύμφωνα με την τελευταία επικαιροποίηση (24/06/2020), περιλαμβάνει 1.269 εκδοτικές επιχειρήσεις.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον Φεβρουάριο έως τον Ιούνιο του 2020. Ο σχεδιασμός, η μεθοδολογία, η καταγραφή και αξιολόγηση των δεδομένων έγινε από την Public Issue. Η έρευνα πεδίου (συλλογή ερωτηματολογίων) υλοποιήθηκε, κατά το ίδιο διάστημα, από τον ΟΣΔΕΛ. Στην ΕΕΕ ανταποκρίθηκαν, κατά κύριο λόγο, μεγάλες και μεσαίες επιχειρήσεις του χώρου. Το πραγματοποιηθέν μέγεθος του δείγματος ανέρχεται σε 134 επιχειρήσεις. Το ποσοστό απόκρισης της έρευνας (response rate) ανέρχεται σε 10,6%, εάν ληφθεί ως βάση το σύνολο των εγγεγραμμένων επιχειρήσεων, που περιλαμβάνονται σήμερα στη βάση του ΟΣΔΕΛ.

Τα βασικά συμπεράσματα της «Έρευνας χαρτογράφησης της επιχειρηματικής δραστηριότητας των εκδοτικών επιχειρήσεων», συνοψίζονται στα παρακάτω:

• Περισσότερες από 1 στις 4 σημερινές εκδοτικές επιχειρήσεις ιδρύθηκαν κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, δηλαδή μετά το 2008.
• Το 86,6% της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων προέρχεται από αυτοχρηματοδότηση.
• Οι 3 στους 4 τίτλους με νέο ISBN (75%), της τριετίας 2017-2019, εκδόθηκαν μόνο σε έντυπη μορφή, ενώ οι τίτλοι που εκδόθηκαν μόνο σε ηλεκτρονική μορφή, αντιπροσωπεύουν μόλις το 2% του συνολικού αριθμού νέων τίτλων.
• Σήμερα στην Ελλάδα, η μέθοδος της ψηφιακής εκτύπωσης εφαρμόζεται μαζικά από το ½ (51%) των εκδοτικών επιχειρήσεων.
• Τα συνολικά έσοδα των εκδοτικών επιχειρήσεων κατά την τριετία 2017-2019 εκτιμώνται, με βάση την έρευνα, σε 690 εκατ. ευρώ.
• Κατά την τριετία 2017-2019 τα έσοδα των εκδοτικών επιχειρήσεων, σε σχέση τις κατηγορίες βιβλίων, κατανέμονται ως εξής:
  • 23% των εσόδων από την πώληση πανεπιστημιακών/επιστημονικών
  • 17% από την πώληση βιβλίων λογοτεχνίας
  • 14% από την πώληση σχολικών
  • 9% από την πώληση παιδικών/εφηβικών βιβλίων
  • 37% από πωλήσεις βιβλίων γενικού περιεχομένου (τεχνικά, πρακτικά, κτλ.)
• Τα έσοδα από πώληση δικαιωμάτων αντιπροσωπεύουν μόλις το 0,1% των συνολικών εσόδων.
• Το 67% των εσόδων αφορά πωλήσεις καταλόγου, έναντι 33% που αφορά νέες κυκλοφορίες.
• Τα έσοδα από πωλήσεις βιβλίων σε ηλεκτρονική μορφή (e-books), αντιπροσωπεύουν μόλις το 2% των συνολικών εσόδων.
• Μόλις το 6%-7% των επιχειρήσεων δαπανούν για διαφημιστικούς σκοπούς, ποσό που υπερβαίνει ετησίως τις 10.000€.
• Τα προβλήματα που απασχολούν σήμερα τις εγχώριες εκδοτικές επιχειρήσεις (ΦΠΑ, φιλαναγνωσία, προώθηση βιβλίου στο εξωτερικό, πειρατεία, κλπ) δείχνουν να διαφοροποιούνται σημαντικά, ανάλογα με το μέγεθός τους.

Η «Έρευνα χαρτογράφησης της επιχειρηματικής δραστηριότητας των εκδοτικών επιχειρήσεων» αποτελεί την πρώτη από τις τέσσερις μελέτες που απαρτίζουν το πρόγραμμα ερευνών για τον κλάδο του βιβλίου, που έχει σχεδιάσει ο Οργανισμός και το οποίο εντάσσεται στο πλαίσιο των πολιτιστικών και κοινωνικών δράσεων, που αποτελούν μέρος της αποστολής του. Το πρόγραμμα θα ολοκληρωθεί με την εκπόνηση και των ερευνών για: α) τη βιβλιοπαραγωγή, β) τα βιβλιοπωλεία-σημεία πώλησης, και γ) την αναγνωστική συμπεριφορά.

Το πρόγραμμα ερευνών του ΟΣΔΕΛ έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό ερευνητικό κενό που υφίσταται σε διαθέσιμα στοιχεία, σχετικά με τη σημερινή κατάσταση, τα προβλήματα και τις τάσεις στην εγχώρια αγορά του βιβλίου. Ο Οργανισμός θα συνεχίσει να συνδράμει στην υλοποίηση ερευνών, στον βαθμό που δεν πραγματοποιούνται από άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς του χώρου.

Ο ΟΣΔΕΛ προσδοκά ότι το πρόγραμμα ερευνών στο σύνολό του, θα αποτελέσει ένα αξιόπιστο εργαλείο στα χέρια των εκδοτών για τη χάραξη της στρατηγικής των εκδοτικών επιχειρήσεων, ενώ παράλληλα θα συμβάλει και στη διαμόρφωση της εθνικής πολιτικής για το βιβλίο.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να ανατρέξετε στην έκθεση και τη διαγραμματική παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας.

(Δεκέμβριος 2020)