Ο ΟΣΔΕΛ, στο πλαίσιο των πολιτιστικών και κοινωνικών δράσεων που αναλαμβάνει κάθε χρόνο και οι οποίες αποτελούν μέρος της αποστολής του, χρηματοδοτεί εξ ολοκλήρου ένα πλήρες ερευνητικό πρόγραμμα, που ως στόχο έχει τη συνολική χαρτογράφηση του χώρου του βιβλίου. Το πρόγραμμα αυτό απαρτίζεται από τις εξής τέσσερις έρευνες: i) έρευνα εκδοτικών επιχειρήσεων, ii) έρευνα αναγνωστικής συμπεριφοράς, iii) έρευνα βιβλιοπαραγωγής και, iv) έρευνα βιβλιοπωλείων-σημείων πώλησης.

Συγκεκριμένα, η χαρτογράφηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας των εκδοτικών επιχειρήσεων ξεκίνησε με την έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την Public Issue, από τον Φεβρουάριο έως τον Ιούνιο του 2020 και η οποία κάλυπτε τη χρονική περίοδο 2017-2019.

Η χαρτογράφηση συνεχίστηκε με την Έρευνα Εκδοτικών Επιχειρήσεων (ΕΕΕ) για το έτος 2020, η οποία ξεκίνησε τον Δεκέμβριο 2021 και ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο 2022. Η εν λόγω έρευνα πραγματοποιήθηκε από την εταιρία έρευνας αγοράς qed, με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου, το οποίο συμπλήρωσαν οι εκπρόσωποι των εκδοτικών επιχειρήσεων, ηλεκτρονικά ή τηλεφωνικά. Δειγματοληπτικό πλαίσιο της ΕΕΕ αποτέλεσε η οσδέλnet.gr, η βάση των εγγεγραμμένων εκδοτικών επιχειρήσεων του ΟΣΔΕΛ, οι οποίες είχαν βιβλιοπαραγωγή (έκδοση τουλάχιστον ενός νέου τίτλου) τη διετία 2019-2020, δηλαδή 824 εκδοτικές επιχειρήσεις.

Το μέγεθος του δείγματος ήταν 128 επιχειρήσεις, με ποσοστό απόκρισης 15,5%. Υψηλότερη ανταπόκριση στην έρευνα είχαν οι μεγάλες επιχειρήσεις (81+ βιβλία, 44,0%) και οι μεσαίες επιχειρήσεις (10-80 βιβλία, 29,0%), ενώ οι μικρές επιχειρήσεις (0-10 βιβλία) είχαν ποσοστό απόκρισης της τάξης του 10,9%.

Τα κύρια ευρήματα της έρευνας για τη δραστηριότητα των εκδοτικών επιχειρήσεων είναι τα εξής:

• Οι παραδοσιακές και μακροβιότερες επιχειρήσεις του χώρου (ίδρυση προ του 1974), εκπροσωπούν το 17% των επιχειρήσεων με βιβλιοπαραγωγή τη διετία 2019-2020.
• Η πλειοψηφία των επιχειρήσεων ιδρύθηκαν μετά τη δεκαετία του 1990, με κύρια συγκέντρωση (38%) στην περίοδο της οικονομικής κρίσης (έτος ίδρυσης μετά το 2008), ενώ σχεδόν 1 στις 3 επιχειρήσεις (28%) ιδρύθηκαν την εικοσαετία που προηγήθηκε της οικονομικής κρίσης (1990-2008).
• Οι ενεργές επιχειρήσεις απασχολούν σήμερα 5.878 εργαζόμενους/ες, εκ των οποίων οι μισοί και πλέον (3.286, 56%) είναι πλήρους απασχόλησης, ενώ ένας σημαντικός αριθμός (1.909, 32%) είναι εξωτερικοί συνεργάτες και 684 (12%) είναι μερικής ή εποχικής απασχόλησης.
• Η πλειονότητα των επιχειρήσεων (82%) απασχολούν 1-10 άτομα προσωπικό (πλήρους, μερικής, εποχικής απασχόλησης ή εξωτερικούς συνεργάτες) και μόνο 1 στις 10 (11%) πάνω από 10 άτομα, ενώ ένα 7% δεν απασχολεί κανένα άτομο.
• Η βιβλιοπαραγωγή του έτους 2020 παραμένει σε μεγάλο βαθμό συγκεντροποιημένη. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία της οσδέλnet.gr, το 10% των επιχειρήσεων παρήγαγαν το 71% της βιβλιοπαραγωγής του 2020 (6.749 τίτλοι).
• Σχεδόν 9 στους 10 νέους τίτλους (8.807, 86%) είναι σε έντυπη μορφή, οι νέοι τίτλοι σε ηλεκτρονική μορφή είναι μόλις το 14% και οι νέοι τίτλοι σε ηχητική μορφή είναι κάτω του 1%.
• Τα ακαδημαϊκά/επαγγελματικά βιβλία αντιπροσωπεύουν το 27% των νέων τίτλων του 2020, τα λογοτεχνικά βιβλία το 31%, το παιδικό/νεανικό βιβλίο το 20% και ακολουθούν τα βιβλία γενικού ενδιαφέροντος (πρακτικά βιβλία, ψυχαγωγία κλπ.) με 13% και τα εκπαιδευτικά βιβλία (σχολικά βιβλία, ELT) με 9%.
• Τα έσοδα των εκδοτικών επιχειρήσεων για το έτος 2020 ανέρχονται σε 189.354.983€, εκ των οποίων το 76% είναι έσοδα μεγάλων και μεσαίων επιχειρήσεων (144.170.621€) και 24% μικρών επιχειρήσεων (45.184.362€).
• Τα έσοδα των επιχειρήσεων, όπως και στη βιβλιοπαραγωγή, είναι συγκεντροποιημένα. Το 10% των επιχειρήσεων συγκεντρώνει το 83% του συνολικού τζίρου (157.030.494€).
• Τα έσοδα από πωλήσεις δικαιωμάτων αντιπροσωπεύουν μόλις το 1% των συνολικών εσόδων.
• Ως προς την κατηγορία βιβλίων, το 40% των εσόδων αφορά ακαδημαϊκά/επαγγελματικά βιβλία (εκδόσεις για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, εγκυκλοπαίδειες, κλπ.), το 22% λογοτεχνικά βιβλία, το 20% παιδικά/νεανικά βιβλία, το 14% γενικού ενδιαφέροντος (εγχειρίδια, πρακτικά βιβλία, ψυχαγωγία κλπ.) και 4% εκπαιδευτικά βιβλία (σχολικά βιβλία, ELT).

Mπορείτε να δείτε αναλυτικά τα ευρήματα της Έρευνας Εκδοτικών Επιχειρήσεων (ΕΕΕ) για το έτος 2020 στην έκθεση και στη διαγραμματική παρουσίαση. Επίσης, η έρευνα συμπληρώνεται με τον κατάλογο των 30 μεγαλύτερων εκδοτικών επιχειρήσεων, με βάση τον κύκλο εργασιών τους, όπως αυτός προκύπτει από τους δημοσιευμένους ισολογισμούς τους.

(Σεπτέμβριος 2022)