ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ
ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ
ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Τον Αύγουστο του 2024, συγγραφείς κατέθεσαν αγωγή κατά της τεχνολογικής εταιρίας Anthropic, εκ μέρους μιας ευρύτερης ομάδας δημιουργών, υποστηρίζοντας ότι η Anthropic χρησιμοποίησε πειρατικές εκδόσεις, τόσο δικών τους έργων όσο και άλλων δημιουργών, χωρίς άδεια, με σκοπό να εκπαιδεύσει το μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης Claude. Τον Ιούνιο του 2025, ο ομοσπονδιακός δικαστής στις ΗΠΑ, William Alsup, αποφάνθηκε πως η χρήση των βιβλίων είναι στο πλαίσιο της «δίκαιης χρήσης» (fair use). Ωστόσο, στη συνέχεια διαπιστώθηκε πως η Anthropic είχε κατεβάσει εκατομμύρια ψηφιακά βιβλία από πειρατικές βιβλιοθήκες (λ.χ. LibGen) και τον Σεπτέμβριο του 2025, η Anthropic συμφώνησε σε διακανονισμό -1,5 δισεκατομμύρια δολάρια περίπου- για την αποζημίωση των δημιουργών που τα έργα τους είχαν χρησιμοποιήθηκαν παράνομα.

Σύμφωνα με άρθρο της The New Publishing Standard, σχετικά με την παραπάνω υπόθεση κατά της Anthropic η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ της Anthropic και μιας ομάδας Αμερικανών συγγραφέων στην υπόθεση παραβίασης πνευματικών δικαιωμάτων, έχει παρουσιαστεί ως νίκη για τα δικαιώματα των συγγραφέων, αλλά στην πραγματικότητα μπορεί να είναι στρατηγικά επιζήμια για τη βιομηχανία εκδόσεων, καθώς αντί να ενισχύει την προστασία πνευματικών δικαιωμάτων, η συμφωνία ενδέχεται να την αποδυναμώνει, ενώ ταυτόχρονα παρέχει στις εταιρείες AI έναν οδικό χάρτη για εκπαίδευση μοντέλων χωρίς ουσιαστική αποζημίωση στους δημιουργούς.

Η απόφαση του δικαστή William Alsup είχε καθορίσει ότι η εκπαίδευση AI σε έργα με πνευματικά δικαιώματα αποτελεί «δίκαιη χρήση» (fair use), ενώ η χρήση πειρατικών βιβλίων παραβιάζει τον νόμο. Αυτή η διάκριση, μεταξύ νόμιμης και παράνομης απόκτησης, είναι κρίσιμη για τη νομιμότητα των διαδικασιών εκπαίδευσης AI. Ωστόσο, με τη συμφωνία, η δυνατότητα δημιουργίας νομικού προηγούμενου για αποζημιώσεις από πειρατικό περιεχόμενο χάθηκε, ενώ η δίκαιη χρήση για νόμιμα αποκτηθέντα έργα εδραιώθηκε.

Η συμφωνία, λοιπόν, μπορεί μελλοντικά να επιτρέπει στις εταιρείες AI να μπορούν να αποκτούν εκπαιδευτικά δικαιώματα με την απλή αγορά βιβλίων. Το παράδοξο σε αυτό το σενάριο είναι ότι εφαρμόζεται η ισχυρότερη νομική προστασία στα πειρατικά έργα, ενώ τα έργα που αποκτήθηκαν νόμιμα, μέσω αγοράς του βιβλίου, θεωρείται πως επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν ελεύθερα για εκπαίδευση. Επομένως, η αγορά των έργων των δημιουργών δεν εξασφαλίζει στους ίδιους κανένα δικαίωμα ελέγχου της χρήσης τους από την ΤΝ.

Η συμφωνία επιπλέον, απειλεί την αναδυόμενη αγορά αδειοδότησης AI, καθώς η δυνατότητα να αποκτήσει κανείς νόμιμα τα εκπαιδευτικά δικαιώματα ενός βιβλίου χωρίς πρόσθετη αδειοδότηση υπονομεύει τις συμφωνίες που αναγνώριζαν την αξία των δημιουργικών έργων, όπως οι αναφερόμενες συμφωνίες αδειοδότησης με εκδότες και συγγραφείς της Microsoft όπου προσέφερε 500 δολάρια, ανά τίτλο, σε για τριετή χρήση των έργων τους στην εκπαίδευση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης. Επίσης, η μορφή της ομαδικής αγωγής περιορίζει τον αριθμό των συγγραφέων που μπορούν να διεκδικήσουν αποζημίωση και αποκλείει μελλοντικούς ενάγοντες για παρόμοιες υποθέσεις.

Η αντίδραση της Meta στην επόμενη υπόθεση θα είναι κρίσιμη: αν επιλέξει να ακολουθήσει τη στρατηγική της Anthropic και να συμφωνήσει, το υπάρχον νομικό πλαίσιο θα εδραιωθεί περαιτέρω. Αν όμως αποφασίσει να αμφισβητήσει τη διάκριση μεταξύ πειρατικού και νόμιμα αποκτηθέντος περιεχομένου, μπορεί να δημιουργηθεί μία ακόμη περισσότερο ευνοϊκή συνθήκη για τη βιομηχανία AI.

Συνολικά, η συμφωνία Anthropic φαίνεται να είναι μια πύρρειος νίκη: οι συγγραφείς μπορεί να έλαβαν προσωπική αποζημίωση, αλλά η νομολογία που δημιουργήθηκε νομιμοποιεί εκπαίδευση AI σε έργα με πνευματικά δικαιώματα, μειώνει τις αποζημιώσεις για πειρατικό περιεχόμενο και αποδυναμώνει τη θέση των δημιουργών στην αγορά αδειοδότησης. Η βιομηχανία εκδόσεων αντιμετωπίζει πλέον ένα μέλλον με μειωμένες προστασίες πνευματικής ιδιοκτησίας, απειλούμενα έσοδα από αδειοδότηση και μειονεκτική θέση απέναντι στη βιομηχανία AI.

Πηγή: thenewpublishingstandard.com