ΟΣΔΕΛ
Η ενιαία τιμή ενδυναμώνει και προστατεύει την αγορά του βιβλίου
Εντυπωσιακά ήταν τα αποτελέσματα της ανεξάρτητης έρευνας που διενεργήθηκε για λογαριασμό της Γερμανικής Ένωσης Εκδοτών και Βιβλιοπωλών (Börsenverein des Deutschen Buchhandels). Η εν λόγω έρευνα ως στόχο είχε να διερευνήσει αφενός, τον αντίκτυπο του γερμανικού συστήματος της ενιαίας τιμής του βιβλίου στην αγορά και αφετέρου, τη συμβατότητά του με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, χρησιμοποιώντας ως βάση τα πλέον πρόσφατα και πλήρη δεδομένα.
Σύμφωνα με τον Alexander Skipis, διευθύνοντα σύμβουλο της Γερμανικής Ένωσης Εκδοτών και Βιβλιοπωλών, τα ευρήματα της έρευνας καταδεικνύουν ότι το σύστημα της ενιαίας τιμής όχι μόνο προστατεύει το βιβλίο, ειδικά στο πλαίσιο των σύγχρονων συνθηκών αγοράς, αλλά είναι και πλήρως συμβατό με το ευρωπαϊκό δίκαιο. Είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η Γερμανία καθιερώθηκε ως πρότυπο σε διεθνές επίπεδο, διατηρώντας σταθερά τη δεύτερη θέση στην παγκόσμια αγορά βιβλίου.
Την ερευνητική ομάδα που εκπόνησε την έρευνα, συγκρότησαν οικονομολόγοι και νομικοί, οι οποίοι προέρχονταν από το Πανεπιστήμιο Justus Liebig του Γκίσεν και από το Ινστιτούτο Εταιρικού και Εμπορικού Δικαίου του Πανεπιστημίου του Όσναμπρουκ. Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάστηκαν στο Βερολίνο στις 8 Νοεμβρίου 2019.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Georg Götz του Πανεπιστημίου Justus Liebig του Γκίσεν, από οικονομικής άποψης τα ευρήματα της έρευνας, συνοψίζονται στα εξής:
Tο σύστημα της ενιαίας τιμής του βιβλίου της Γερμανίας συμβάλλει στη διατήρηση ενός ευρύτερου δικτύου ανεξάρτητων βιβλιοπωλείων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο ο αριθμός των ανεξάρτητων βιβλιοπωλείων, μετά την κατάργηση της ενιαίας τιμής, δηλαδή μεταξύ 1995 και 2001, μειώθηκε περίπου 12%, η αντίστοιχη μείωση στη Γερμανία το ίδιο διάστημα ήταν μόνο 3%. Επίσης ο βαθμός συγκέντρωσης της αγοράς στη Γερμανία είναι αισθητά χαμηλότερος συγκριτικά με το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου το μερίδιο του Amazon διαμορφώνεται στο 45%-50%, την ίδια στιγμή που το ποσοστό των μικρότερων βιβλιοπωλείων κυμαίνεται μεταξύ 5%-10%. Στη Γερμανία το ποσοστό της ηλεκτρονικής αγοράς βιβλίου είναι περίπου 20%, ενώ 30% των πωλήσεων γίνονται από τα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία και 20% από τις αλυσίδες καταστημάτων.
Η σταθερότητα στην αγορά του βιβλίου αυξάνει την αγοραστική ζήτηση, ενώ το κλείσιμο βιβλιοπωλείων επηρεάζει αρνητικά τις πωλήσεις.
Όταν ένα βιβλιοπωλείο κλείνει στη Γερμανία, πωλούνται κατά μέσο όρο 6.100 λιγότεροι τίτλοι βιβλίων σε ετήσια βάση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η μετακίνηση των αγοραστών προς τα ηλεκτρονικά καταστήματα και τα e-books, είναι μόνο μερική. Συνολικά πωλήθηκαν 3.5 εκ. λιγότερα βιβλία στη Γερμανία λόγω του κλεισίματος βιβλιοπωλείων, την περίοδο 2014-2017. Αυτό αντιστοιχεί σε ποσοστό 56% της συνολικής πτώσης των πωλήσεων. Στην πραγματικότητα η μείωση των πωλήσεων βιβλίων στη Γερμανία διπλασιάστηκε μεταξύ 2014-2017, σαν συνέπεια του κλεισίματος των βιβλιοπωλείων.
Η ενιαία τιμή συγκρατεί τη μέση τιμή του βιβλίου.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο την κατάργηση της ενιαίας τιμής του βιβλίου, ακολούθησε η αύξηση της μέσης τιμής των βιβλίων κατά 80%, το διάστημα 1996-2018. Σε αντιδιαστολή, σε χώρες όπου η ενιαία τιμή διατηρήθηκε σε ισχύ, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, η αύξηση περιορίστηκε στο +24% και +29% αντιστοίχως. Μόνο η κατηγορία των ευπώλητων είναι πιο φθηνή στο Ηνωμένο Βασίλειο, συγκριτικά με τη Γερμανία. Με σχεδόν το ίδιο μερίδιο στις συνολικές πωλήσεις, τα 500 πιο ευπώλητα βιβλία, αποφέρουν κατά προσέγγιση το 26,6% του συνόλου των εσόδων στη Γερμανία˙ στο Ηνωμένο Βασίλειο το ποσοστό είναι 21,5% του συνόλου των εσόδων. Η ανάλυση της λίστας με τα 50.000 ευπώλητα βιβλία στο Ηνωμένο Βασίλειο, από το 2005 έως το 2018, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι όσο πιο ψηλά σε πωλήσεις βρίσκεται ένα βιβλίο, τόσο μεγαλύτερη είναι η μέση έκπτωση που προσφέρουν τα καταστήματα λιανικής πώλησης στην προτεινόμενη από τον εκδότη τιμή λιανικής και συνεπακόλουθα λιγότερο υψηλή η τιμή του βιβλίου για τον αγοραστή.
Ενισχύονται οι πωλήσεις βιβλίων, πέραν της κατηγορίας των ευπώλητων.
Στη Γερμανία, η ζήτηση των βιβλίων κατανέμεται ευρέως, σε όλες τις κατηγορίες τίτλων. Για παράδειγμα, το σύνολο των βιβλίων που αποφέρει έσοδα από 15.000-50.000 ανά τίτλο αντιστοιχεί σε ποσοστό 20,5% επί των βιβλίων που αγοράζονται στη Γερμανία, αριθμός ο οποίος είναι σαφώς υψηλότερος από τον αντίστοιχο στο Ηνωμένο Βασίλειο (15,3% μερίδιο πωλήσεων).
Τα φυσικά βιβλιοπωλεία ευνοούν την καθιέρωση λιγότερο γνωστών τίτλων και συγγραφέων.
Σύμφωνα με την έρευνα, οι πωλήσεις που πραγματοποιούνται σε φυσικά βιβλιοπωλεία -όχι στα ηλεκτρονικά- ευνοούν την ανάδειξη τίτλων και συγγραφέων, οι οποίοι είναι λιγότερο γνωστοί ή καθιερωμένοι. Από τους 420 τίτλους μυθοπλασίας που δεν κατάφεραν να καταλάβουν μία θέση στις λίστες των ευπώλητων κατά την περίοδο 2011-2018, οι πωλήσεις στα τοπικά βιβλιοπωλεία ήταν αποκλειστικά υπεύθυνες για την ανάδειξή τους σε 237 περιπτώσεις (ποσοστό 56,4%), ενώ σε 171 των περιπτώσεων ήταν υπεύθυνες σε μεγάλο βαθμό (ποσοστό 40,7%).
Αναφορικά με τα συμπεράσματα που προέκυψαν από νομική σκοπιά, ο καθηγητής Andreas Fuchs του Ινστιτούτου Εταιρικού και Εμπορικού Δικαίου του Πανεπιστημίου του Όσναμπρουκ, σημειώνει:
Η ενιαία τιμή του βιβλίου δεν δημιουργεί εμπόδια εισόδου στην αγορά για τις εταιρίες ηλεκτρονικού εμπορίου, που δραστηριοποιούνται στη Γερμανία. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Amazon, που αναδείχθηκε στο μεγαλύτερο ηλεκτρονικό κατάστημα, διατηρώντας μερίδιο από τις ηλεκτρονικές πωλήσεις που αγγίζει το 50%.
Στην υποθετική περίπτωση, που υπήρχε εμπλοκή της ενιαίας τιμής με την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, θα μπορούσε να ξεπεραστεί καθώς τα βιβλία προστατεύονται ως πολιτιστικά αγαθά, όπως γίνεται δεκτό και από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Tο σύστημα της ενιαίας τιμής του βιβλίου της Γερμανίας είναι συμβατό με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο ανταγωνισμού.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το σύστημα της ενιαίας τιμής του βιβλίου συναντάται στη Γερμανία ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ το νομικό πλαίσιο ρυθμίστηκε το 2002. Ανάλογα συστήματα εφαρμόζονται σε 13 ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων η Αυστρία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Νορβηγία, η Ουγγαρία και η Ελλάδα, αλλά και το Μεξικό, η Αργεντινή και η Ιαπωνία.
Πηγή: boersenverein.de
