ΟΣΔΕΛ
Ο Κώδικας Δεοντολογίας για την Τεχνητή Νοημοσύνη Γενικής Χρήσης και τα πνευματικά δικαιώματα σχετικά με την προστασία των δημιουργικών έργων
Δημοσιεύτηκε 29 Ιουλίου, 2025
Η ΕΕ μόλις δημοσίευσε τον πολυαναμενόμενο Κώδικα Δεοντολογίας για την Τεχνητή Νοημοσύνη Γενικής Χρήσης, ο οποίος περιλαμβάνει 3 κεφάλαια, εκ των οποίων το ένα είναι αφιερωμένο στα πνευματικά δικαιώματα. Δεν πρόκειται για νέο νόμο, αλλά για ένα κρίσιμο κομμάτι του παζλ για τον τρόπο λειτουργίας της τεχνητής νοημοσύνης και των πνευματικών δικαιωμάτων στην Ευρώπη.
Ο Κώδικας είναι ένας οδηγός που έχει σχεδιαστεί για να δείξει στους παρόχους τεχνητής νοημοσύνης γενικής χρήσης πώς να συμμορφώνονται με τον κανονισμό της ΕΕ για την τεχνητή νοημοσύνη. Μεταφράζει τις νομικές υποχρεώσεις σε πρακτικά βήματα. Τι λέει λοιπόν το κεφάλαιο για τα πνευματικά δικαιώματα σχετικά με την προστασία των δημιουργικών έργων;
Ακολουθούν τα βασικά σημεία:
- Σεβασμός των επιφυλάξεων δικαιωμάτων: Ο κανονισμός για την τεχνητή νοημοσύνη ενισχύει το δικαίωμα των δημιουργών να επιλέγουν να μη χρησιμοποιούνται τα έργα τους για εκπαίδευση τεχνητής νοημοσύνης. Οι εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να σέβονται τις επιφυλάξεις όταν εκφράζονται με «μηχανικά αναγνώσιμα μέσα». Ο Κώδικας Δεοντολογίας αναγνωρίζει ρητά το πρωτόκολλο robots.txt και ενθαρρύνει την ανάπτυξη πρόσθετων προτύπων τελευταίας τεχνολογίας για τον σκοπό αυτό.
- Προστασία από κυρώσεις των μηχανών αναζήτησης: Ο Κώδικας ενθαρρύνει τις εταιρείες που διαχειρίζονται επίσης μηχανές αναζήτησης να διασφαλίζουν ότι, όταν ένας δημιουργός επιλέγει να αποκλείσει το έργο του από την εκπαίδευση τεχνητής νοημοσύνης, αυτό δεν επηρεάζει αρνητικά τον τρόπο κατάταξης ή εμφάνισης του έργου στα αποτελέσματα αναζήτησης.
- Έμφαση στα νόμιμα δεδομένα: Η ανεξέλεγκτη συλλογή δεδομένων από παράνομες πηγές τελειώνει. Ο Κώδικας περιγράφει διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούν οι πάροχοι τεχνητής νοημοσύνης για να αποφεύγουν τη χρήση δεδομένων από πηγές που παραβιάζουν σαφώς τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως γνωστοί ιστότοποι πειρατείας, και να σέβονται τα τεχνικά εμπόδια, όπως τα paywalls. Ο στόχος είναι να διασφαλιστεί η νόμιμη πρόσβαση στα δεδομένα που τροφοδοτούν την τεχνητή νοημοσύνη
- Μείωση των παραβατικών αποτελεσμάτων: Ο Κώδικας κατευθύνει τους παρόχους τεχνητής νοημοσύνης να εφαρμόσουν μέτρα ώστε τα μοντέλα τους να μην αναπαράγουν χωρίς άδεια περιεχόμενο το οποίο προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα. Πρόκειται για την αποτροπή της τεχνητής νοημοσύνης από την αναπαραγωγή προστατευμένου υλικού με το οποίο έχει εκπαιδευτεί.
- Διαφάνεια και θέσπιση διαδικασίας λογοδοσίας: Οι εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης ωθούνται να δημοσιεύουν μια περίληψη των πολιτικών τους για τα πνευματικά δικαιώματα που να είναι προσβάσιμη στο κοινό. Εσωτερικά, πρέπει να διατηρούν μια ολοκληρωμένη πολιτική για τα πνευματικά δικαιώματα σε ένα ενιαίο έγγραφο. Είναι ζωτικής σημασίας να ορίσουν ένα σημείο επαφής και να θεσπίσουν μια επίσημη διαδικασία ώστε οι κάτοχοι των δικαιωμάτων να υποβάλλουν λεπτομερείς και τεκμηριωμένες καταγγελίες σχετικά με τη συμμόρφωση μιας εταιρείας με τις δεσμεύσεις του Κώδικα και να λαμβάνουν έγκαιρη και μη αυθαίρετη απάντηση.
Σχέση νόμου και κώδικα
Είναι ζωτικής σημασίας να κατανοηθεί η διάκριση που υπάρχει εδώ:
- Ο κανονισμός της ΕΕ για την τεχνητή νοημοσύνη είναι ο ΝΟΜΟΣ. Η συμμόρφωση είναι υποχρεωτική. Καθορίζει τους νομικά δεσμευτικούς κανόνες, συμπεριλαμβανομένης της απαίτησης να γίνονται σεβαστά τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και οι επιλογές εξαίρεσης από την εξόρυξη δεδομένων.
- Ο Κώδικας Δεοντολογίας είναι ένας ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΟΣ χάρτης πορείας. Ακολουθώντας τον Κώδικα, οι εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να αποδείξουν πως πληρούν τις νομικές τους υποχρεώσεις βάσει του νόμου για την τεχνητή νοημοσύνη. Παρέχει μια οδό προς τη συμμόρφωση, αλλά η νομική υποχρέωση απορρέει από τον ίδιο τον νόμο.
Πότε τίθεται σε ισχύ;
Ο κανονισμός της ΕΕ για την τεχνητή νοημοσύνη για μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης γενικής χρήσης θα αρχίσουν να εφαρμόζονται τον Αύγουστο του 2025. Το Γραφείο ΤΝ θα αρχίσει να επιβάλλει τους κανόνες αυτούς για τα νέα μοντέλα ένα έτος αργότερα (Αύγουστος 2026) και για τα υπάρχοντα μοντέλα που κυκλοφορούν στην αγορά δύο έτη αργότερα (Αύγουστος 2027).
Η δημοσίευση του παρόντος Κώδικα Δεοντολογίας σηματοδοτεί μια σημαντική στιγμή στις προσπάθειες της ΕΕ για τη ρύθμιση της ΤΝ. Αν και αποσκοπεί στη δημιουργία ενός πιο διαφανούς οικοσυστήματος, ο τελικός αντίκτυπός του στην εξισορρόπηση της καινοτομίας και της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας θα γίνει εμφανής τους επόμενους μήνες και χρόνια. Ο Κώδικας Δεοντολογίας θα υιοθετηθεί επισήμως με την έγκρισή του από το Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Πηγή: digital-strategy.ec.europa.eu
