ΟΣΔΕΛ
Παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα της έρευνας του ΟΣΔΕΛ για το βιβλίο και το κοινό του στη μεγάλη ανοιχτή εκδήλωση στο Ωδείο Αθηνών
Την Τρίτη 8 Νοεμβρίου, σε μια μεγάλη εκδήλωση στο Ωδείο Αθηνών, ανοιχτή στο κοινό, παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα της έρευνας του ΟΣΔΕΛ με τίτλο «Αναγνώσεις, αναγνώστες και αναγνώστριες: Το βιβλίο και το κοινό του στην Ελλάδα», την επιστημονική διεύθυνση της οποίας είχε ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, καθηγητής κοινωνιολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία και χρηματοδότηση του ΟΣΔΕΛ, στο πλαίσιο του πολιτιστικού και κοινωνικού του προγράμματος, το οποίο αποτελεί μέρος της αποστολής του.
Την εκδήλωση άνοιξε ο Αντώνης Καρατζάς, εκδότης της Νομικής Βιβλιοθήκης και πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΟΣΔΕΛ, ο οποίος αναφέρθηκε στη δέσμευση του Οργανισμού να συνεχίσει να στηρίζει τη δημιουργία και τους δημιουργούς. Όπως επισήμανε ο κ. Καρατζάς, με την έρευνα αυτήν ο ΟΣΔΕΛ παραδίδει στον κόσμο του βιβλίου και της εκπαίδευσης, στην ακαδημαϊκή κοινότητα, στην Πολιτεία αλλά και στο ευρύτερο κοινό μια ενδελεχή μελέτη, η οποία θα αναθερμάνει και θα τροφοδοτήσει τη δημόσια συζήτηση για την ανάγκη χάραξης εθνικής πολιτικής για την ανάγνωση και το βιβλίο.
Στη συνέχεια, ο καθηγητής Νίκος Παναγιωτόπουλος παρουσίασε τα αποτελέσματα (βλ. Παράρτημα), για να ακολουθήσει η συζήτηση, στην οποία συμμετείχαν η Λένα Διβάνη, συγγραφέας και τ. καθηγήτρια στη Νομική Σχολή Αθηνών, ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, συγγραφέας και πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης, η σκηνοθέτρια Όλγα Μαλέα και ο καθηγητής Νίκος Παναγιωτόπουλος. Τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος Ξένια Κουναλάκη.
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, εστίασε στο γεγονός ότι με την πρωτοβουλία αυτήν επανεισάγεται το θέμα της ανάγνωσης στον δημόσιο διάλογο. Όπως χαρακτηριστικά είπε, το ζήτημα της ανάγνωσης είναι κοινωνικό και εθνικό και για αυτό πρέπει να υπάρξει σαφές πλαίσιο στήριξής του από την Πολιτεία. Αναφέρθηκε επίσης στις προτάσεις για μια προοδευτική πολιτική ανάγνωσης, οι οποίες περιλαμβάνονται στη μελέτη. Σύμφωνα με τον καθηγητή, στόχος της εθνικής στρατηγικής θα πρέπει να είναι η εξασφάλιση ίσης πρόσβασης στο βιβλίο για όλους τους πολίτες.
Η συγγραφέας Λένα Διβάνη έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στη διαπίστωση, που προκύπτει από την έρευνα, ότι η ανάγνωση είναι προνόμιο λίγων, εκείνοι που δεν το απολαμβάνουν όμως δεν έχουν επίγνωση της αποστέρησης και ως εκ τούτου δεν διεκδικούν την πρόσβαση στο βιβλίο. Επίσης, εστίασε στο συμπέρασμα της έρευνας ότι δεν υπάρχουν ακατάλληλα βιβλία. Όπως χαρακτηριστικά είπε, όλα τα βιβλία είναι καλά γιατί είναι ένα σκαλοπάτι για τα καλύτερα. Κλείνοντας, εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι το βιβλίο δεν θα «πεθάνει» ποτέ, γιατί θα έχουμε πάντα ιστορίες να διηγηθούμε.
Σύμφωνα με τον Σταύρο Ζουμπουλάκη, η χάραξη εθνικής πολιτικής για την ανάγνωση είναι επιτακτική ανάγκη. Συνεχίζοντας, διατύπωσε την άποψη ότι είναι πολύ σημαντικό να εισαχθεί η λογοτεχνία στο σχολείο, προκειμένου στη συνείδηση του μαθητή και της μαθήτριας να μην συνδέεται η ανάγνωση μόνο με το σχολικό βιβλίο. Κλείνοντας, αναφέρθηκε στο γεγονός της πραγματοποίησης της εκδήλωσης αυτής, το οποίο, όπως είπε, είναι ένα σημαντικό βήμα για το βιβλίο.
Η σκηνοθέτρια Όλγα Μαλέα -η οποία ανέλαβε αφιλοκερδώς τη σκηνοθεσία των βίντεο που υποστήριξαν την ενημερωτική καμπάνια του ΟΣΔΕΛ- αναφέρθηκε στην ανάγκη ενίσχυσης και εμπλουτισμού των σχολικών βιβλιοθηκών καθώς και στον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η εκπαίδευση στην κατεύθυνση του εκδημοκρατισμού της ανάγνωσης.
Στη συζήτηση συμμετείχαν διαδικτυακά ο Παύλος Ταγτεβερενίδης, διευθυντής του Μουσικού Σχολείου της Πτολεμαΐδας και η Βασιλική Κάργα, βιβλιοθηκονόμος στη Δανιηλίδειο Παιδική Βιβλιοθήκη του Δήμου Καλαμαριάς. Σύμφωνα με τον Παύλο Ταγτεβερενίδη, τα ευρήματα της έρευνας επιβεβαιώνουν τις διαπιστώσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας. Στόχος θα πρέπει να είναι η ενίσχυση της διάθεσης των παιδιών να αγκαλιάσουν το βιβλίο. Στην κατεύθυνση αυτήν το σχολείο καλείται να διαδραματίσει πρωτεύοντα ρόλο. Χρέος των δασκάλων είναι να εμπνεύσουν τα παιδιά ώστε να οικειοποιηθούν το βιβλίο και τα οφέλη του.
Σύμφωνα με τη Βασιλική Κάργα, η έρευνα του ΟΣΔΕΛ είναι μια στοχευμένη έρευνα, που συνδύασε την ποσοτική και την ποιοτική μέθοδο, συγκεντρώνοντας αξιόπιστα και επικαιροποιημένα δεδομένα. Το σχολείο και η βιβλιοθήκη, λειτουργώντας συμπληρωματικά, μπορούν να οδηγήσουν στην άμβλυνση των ανισοτήτων, εξασφαλίζοντας ίση πρόσβαση στο βιβλίο. Κλείνοντας αναφέρθηκε και εκείνη στην ανάγκη χάραξης εθνικής στρατηγικής για το βιβλίο και την ανάγνωση.
Στην εκδήλωση παρουσιάστηκαν και τα βίντεο, τα οποία όπως προαναφέραμε σκηνοθέτησε η Όλγα Μαλέα, που υποστήριξαν την ενημερωτική καμπάνια του ΟΣΔΕΛ (μπορείτε να τα δείτε εδώ). Αξίζει να κάνουμε ειδική αναφορά στο κεντρικό βίντεο της καμπάνιας με τίτλο «Όταν διαβάζεις βιβλία βρίσκεις πιο εύκολα τη θέση σου στη ζωή», το οποίο προβλήθηκε στην εκδήλωση για πρώτη φορά και βασίζεται σε μια ιδέα του Νίκου Παναγιωτόπουλου. Πρόκειται για μια βιωματική άσκηση για το βιβλίο και το κοινό του στην Ελλάδα, η οποία βασίστηκε στα ευρήματα της έρευνας του ΟΣΔΕΛ, αποτυπώνοντας το κεντρικό συμπέρασμα ότι το βιβλίο όχι μόνο συμβάλλει σημαντικά στην προσωπική και την επαγγελματική εξέλιξη, αλλά ανοίγει και τον δρόμο για μια κοινωνία με ίσες ευκαιρίες για όλες και όλους. Σημειωτέον ότι η υλοποίηση της εν λόγω καμπάνιας, που σχεδίασε ο ΟΣΔΕΛ, πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία της Εταιρείας Συγγραφέων, του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, των συλλόγων εκδοτών ΑΣΕΒ, ΕΝΕΛΒΙ και ΣΕΕΒΙ, της εκπαιδευτικής κοινότητας και των βιβλιοθηκών.
Την εκδήλωση παρακολούθησαν συγγραφείς, μεταφραστές, εικονογράφοι, εκδότες, βιβλιοθηκονόμοι, εκπαιδευτικοί, αλλά και πλήθος αναγνωστών και αναγνωστριών, οι οποίοι συμμετείχαν ενεργά, υποβάλλοντας ερωτήσεις στο τελευταίο μέρος της εκδήλωσης.
Η έρευνα είναι ελεύθερα προσβάσιμη στον ιστότοπο του Οργανισμού. Παράλληλα, κυκλοφορεί σε βιβλίο η εμπλουτισμένη εκδοχή με το σύνολο των συνεντεύξεων και την πλήρη θεωρητική ανάλυση. Οι εκδόσεις Gutenberg ανέλαβαν να σχεδιάσουν και να χρηματοδοτήσουν την έκδοση του βιβλίου, τα έσοδα του οποίου θα διατεθούν στον ΟΣΔΕΛ για την ενίσχυση των πολιτιστικών και κοινωνικών δράσεων που υλοποιεί.
Η εκδήλωση πραγματοποιηθηκε υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
Ας εργαστούμε λοιπόν μαζί για μια κοινωνία όπου όλες και όλοι θα έχουμε ίση πρόσβαση στο βιβλίο.
(Νοέμβριος 2022)
